De verpleegden die de gestichten jarenlang bevolkt hebben, hadden het in het algemeen uitstekend naar de zin. Menigeen vond Veenhuizen zelfs een Luilekkerland. Het waren de landlopers, zwervers en bedelaars die hier een dak boven hun hoofd hadden, genoeg te eten kregen en geld verdienden tijdens hun detentie. Sinds de laatste twee verpleegden (foto) uit Veenhuizen vertrokken waren, veranderde de samenstelling van de populatie in de gestichten geregeld…
Zelfs onder de gastarbeiders, die ons land na de oorlog binnenkwamen, rijpte langzamerhand het besef, dat niet alleen Nederland, maar ook Veenhuizen een Luilekkerland was. Daar kon zelfs iemand die in de gevangenis zat, geld overhouden voor de familie in zijn geboorteland. Zo kwamen er in de jaren 60 en daarna ook gedetineerden uit alle delen van de wereld. In de jaren 90 heeft men de verschillende nationaliteiten geteld die in Veenhuizen hun straf uitzaten. Het waren er 77!!
Het was geen wonder dat de ambtenaren regelmatig in een spagaat lagen als er gecommuniceerd moest worden met al deze vreemdelingen.
Zonder te generaliseren mogen we wel zeggen, dat die buitenlanders het hier over het algemeen goed naar de zin hadden. Dat mag blijken uit een gedicht uit de zestiger jaren van een gedetineerde Turkse gastarbeider.
Hij moet hier, gezien zijn taalgebruik, vrij lang geweest zijn. Het gedicht is authentiek en een kopie is hierbij afgedrukt. “Alie” zou hulp gehad kunnen hebben van een vriend, die goed Nederlands sprak. De originaliteit van “Alie” kan ik niet helemaal garanderen.
Het gedicht toont wel aan, hoe eenvoudig het was om in de bajes de familie in het buitenland te verwennen. Sterker nog: je kon in de bak ook nog voor een gezonde bankrekening zorgen als je vrij kwam en naar het geboorteland terugging.
Dit is het fraaie gedicht, dat gedetineerde „Alie” schreef aan zijn vrouw Sulaika:
Brief van Turkse “Gastarbeider” aan zijn vrouw
Salaan Sulaika lieve vrouw,
ik niet meer werken in de bouw.
Hier veel collega’s zak gekregen,
geen geld meer zijn voor bouw en wegen.
Jij niet denken , „Oh wat erg”
en tegen op zien als een berg.
Allah mij niet heeft verlaten,
ik zijn met GAK gaan praten.
Zij zeggen, „Jij vakantie houwen”,
ik nu geld krijgen zonder bouwen.
Hier zijn echt luilekkerland,
ik geld verdienen dus niks aan de hand.
Hier zijn werkelijk niks loos,
alleen driehonderdduizend werkeloos.
Het arbeidsbureau mij nu verblijden,
dat zegt; „Jij moet je baas vermijden”.
Dan brengt elke week de PTT,
je centje mee uit de WW.
Ik daarom kijken altijd stug
en zegge, : „Ikke pijn in rug
Nu vrij van baas, niks te verduren,
ik jou Sulaika geld blijf sturen.
Mijn rekening op bank blijft groeien,
terwijl ik met kaarten mij vermoeien,
geld dus voorlopig niet minderen,
je krijgt hier heel veel geld voor kinderen.
Vertel Sulaika, ’t kan mij niet bomme,
zijn er nog kinderen bijgekomme?
Die ik niet ken, schrijf het mij maar
hoe groot id nu de kinderschaar?
Geeft niks hoor al zijn het er dertig,
jij maken de papieren fertig.
En sturen ze met formulier
door arts getekend snel naar hier.
dan ijj niet willen geloven
de kinderbijslag vliegt naar boven
Anderen hebben het geprobeerd,
er wordt nooit gecontroleerd
Dan gaat ik door Den Haag,
mijn belasting snel een stuk omlaag
Ik weten nu waar geld hier zit,
ga straks naar tandarts voor een nieuw gebit
en ook als Allah hoort mijn wil,
volgende week een nieuwe bril.
Breng er voor jou eentje mee
wordt toch betaald, ik heb WW.
Oma kom ook naar Nederlanden,
Jij krijgen dan ook nieuwe tanden.
Jij brengen maar meer oudjes mee,
die krijgen allemaal AOW.
Oh, Holland, mooiste land der welt,
niks werken, maar wel stempelgeld.
Ik woon in mooi huis , erg tevree,
met gas en licht en doortrekplee.
Kost ons wekelijks een paar knaken,
maar dat betaald sociale zaken.
Jij hebben ons huis opgeknapt,
van geld dat ik heb bijgelapt.
Hou eenzaam nog een jaartje uit
dan kom ik thuis met grote buit.
Ik dan weer lekker bij jou zijn thuis,
en ga dan bouwen heel groot huis.
dat wij dan samen met de buren,
aan Hollandse toeristen gaan verhuren.
Nu maak ik einde aan dit schrijven,
ik nog een jaar in Holland blijven.
En meedoen aan de potvertere,
daarna iedereen krijgt de klere.
Jij groeten aan familei geven,
en zegge Alie heeft geschreven,
Uit Holland mooiste land der welt,
waar je met niks doen krijgt veel geld.
Jou Alie barst straks van de centen,
hij komt naar huis en krijgt veel rente.
Dan geven feest met grote knal,
en zingen; `HOLLAND bovenal”
Groeten Alie
(Uit de collectie van Jan Sanders)
Het moge duidelijk zijn dat niet iedere gedetineerde er zo over dacht. Er werd onder de gevangenen wel degelijk geklaagd over het gevangenisregime en de harde omstandigheden waarin men leefde.
Voor de meesten gold, dat het geld dat men verdiende bij lange na niet voldoende was om de familie hier te onderhouden. Maar toch, voor de familie in het buitenland was het een vermogen….
(Foto: Collectie Nationaal Gevangenismuseum Veenhuizen)
