Categorie: Uncategorized

Titel: Opgroeien in gevangenisdorp: van ontsnappingen tot rare snuiters
11 apr 2021 – 11:12 Frysk
Geboren worden in een gevangenis. Dat overkomt niet veel mensen. De 81-jarige Clemens van den Brink uit Oosterwolde kwam net voor de Tweede Wereldoorlog ter wereld in Veenhuizen (in het Oude Tweede Gesticht)
Zijn vader was van 1938 tot 1946 bewaker in de gevangenis op de grens van Drenthe en Fryslân. De eerste herinneringen van Van den Brink zijn van mishandelingen van gevangenen, omdat Duitsers meenden dat er onderduikers zaten. Maar ook de kruidenier en de bakker weet hij nog goed
Zijn jongste jaren bracht Van den Brink door in het gevangenisdorp, daarna verhuisde het gezin naar een (de•) boerderij (van zijn opa*) net buiten Veenhuizen. Drie boeken zijn er intussen van zijn hand gekomen met verhalen over de geschiedenis en gebeurtenissen in Veenhuizen.

Tientallen bewakers hebben verteld wat ze ooit beleefden, van jong tot oud. Tot 1985 was Veenhuizen een echt gevangenisdorp, waar eigenlijk alleen maar veroordeelden en ambtenaren (bewakers) woonden. Ooit begon het als armenkolonie voor ‘paupers’, maar langzaamaan werd het meer een gevangenis.

Gevangenis in oorlogstijd
Toen Clemens werd geboren was het al een echte gevangenis, en dan ook nog in oorlogstijd. De eerste herinneringen in zijn leven zijn van lange rijen mannen die in gevangenispakken naar de binnenplaats liepen, of naar het land om te werken. Ook de bakker kent hij nog goed. Daar kreeg hij altijd een krakeling. Maar ook de mishandeling van gevangenen zag hij, dat heeft een onuitwisbare indruk gemaakt. “De gruwelen gaan nog over mijn rug als ik daar aan terugdenk”.

Clemens van den Brink over Veenhuizen

Ook werd kleine Clemens een keer door een gevangene de cel (=werkplaats*) ingetrokken door een ruit. Moeder redde hem.
Er gebeuren soms enge dingen. Ooit werd er een jongetje vermoord door een gevangene. Toch was het heel gewoon om toen in Veenhuizen te wonen. Het was bijna saai, vertelt de 81-jarige Van den Brink.

Vader vertelde nooit wat over zijn werk. Hij had een hekel aan Veenhuizen. De verhalen in de boeken van Van den Brink komen allemaal (voor een groot deel*) uit andere bronnen. Met name bewakers, maar ook een enkele ex-gedetineerde. Echte geheimen vertellen ze niet, maar wel verhalen die een beeld schetsen van het leven in Veenhuizen. Met spectaculaire ontsnappingen en rare snuiters.

Criminelen
Het zijn niet louter drankrijders die in Veenhuizen terechtkwamen. Ook zware criminelen verblijven (ook nu nog) in de gevangenis. Zo heeft topcrimineel Willem Holleeder er een poos gezeten, en ook Cor van Hout. Over Holleeder vertelt Van den Brink niet al te veel. “Hij leeft nog en heeft een lange arm”, zegt de schrijver lachend. Wel weet hij dat de mannen behoorlijk meer privileges hadden dan anderen.

Foto: Simone Scheffer
Van den Brink schreef nu zijn derde boek: Veenhuizen van onder de pet. Of het ook de laatste is? Dat is de vraag, maar dit boek is er omdat Van den Brink graag wil dat de verhalen blijven bestaan en zijn opgeschreven voordat er niemand meer is die het nog kan vertellen.

Eerdere boeken zijn De geheimen van bajesdorp Veenhuizen en Bajesverhalen Veenhuizen. Van den Brink heeft een eigen website met informatie over Veenhuizen: www.bajesverhalen.nl

*toevoegingen CvdBrink
Foto: Simone Scheffer
Trefwoorden:
Oosterwolde gevangenis Veenhuizen Clemens van den Brink CORRECTIE MELDENFACEBOOK

VEENHUIZEN WERELDERFGOED IN 2021!

Veenhuizen, één van de door de Maatschappij van Weldadigheid (1818) opgerichte 7 koloniën, is in 2021 UNESCO WERELDERFGOED geworden! Het krijgt deze status o.m. door het unieke, rijke verleden. Daarvan is nog veel bewaard gebleven en het idee van Generaal van den Bosch was uniek. Was het van oorsprong een toevluchtsoord voor arme gezinnen, weduwen, wezen en bedelaars, Veenhuizen werd bijna geheel zelfvoorzienend. Het dorp was afgesloten van de buitenwereld en de bewakers hadden geheimhoudingsplicht.
Zo bleven hun verhalen en anekdotes, kortom “De Geheimen van BajesDorp” lang onder de pet! En zo bleef Veenhuizen lang een mysterieus dorp, dat onbereikbaar was voor buitenstaanders. Maar dat veranderde omstreeks 1985….

Een dagje Veenhuizen of een meerdaags verblijf daar is zeker aan te raden, want er is veel te zien wat in meer dan 200 jaar bewaard is gebleven. Een bezoek aan het Nationaal Gevangenismuseum, dat gevestigd is in het “Oude Tweede Gesticht” is een aanrader.
Er zijn inmiddels meerdere attracties voor vakantiegangers, waarvan ook veel dagjesmensen gebruik maken. Een uitstekend hotel met vergadermogelijkheden, vakantie woningen, een bierbrouwerij in de oude molen Maallust, een koffiebranderij, en ook enkele horecabedrijven, zijn een bezoekje waard.

Steeds meer mensen verdiepen zich in de geschiedenis van dit bijzondere dorp, dat door de tijd heen veranderde in één van de strengst bewaakte gevangenissen van Nederland. Nog steeds zijn de gevangenissen van Esserheem en Norgerhaven volop in bedrijf…..

Degenen die mijn boeken over Veenhuizen gelezen hebben, krijgen een duidelijk beeld van wat zich hier in ca. 200 jaar heeft afgespeeld.

Een greep uit de meer dan 150 reacties uit het land spreken voor zich:

”Aanrader!” (Age Mol Ede)
“Schot in de roos”(Tineke Roffel Assen)
“Met veel gevoel en vooral kennis geschreven (Sonja Fijlstra Sneek)
“Geweldig mooie serie” (Colinda Koen (Barendrecht)
“Top dit! Wacht op volgende!”(René Plantinga Wijhe)
“Wat interessant en verhelderend! Alle 3!” (Anneke Harreman Dordrecht)
“Heel erg leuk” Lydia Tuijnman RTV Drenthe)
“Alle 3 geweldig” (H.Rook Krimpen ad Lek)
“Visitekaartje voor Veenhuizen” (E.Duursma, Veenhuizen)
“Heel leuk, erg blij mee” (Gerrie Mol Rhenen)
“Prachtig! Dat vond mijn moeder ook” (Hennie Duursma Wijnjewoude)
”Leuk voor mijn verjaardag” (Paula Bot (Bovenkarspel)
“Prachtige boeken, kopen!” (Jan Hut Muntendam)
“Interessant van begin tot eind” (Hanny Christ Dongen)
“Fantastische Boeken” (Wim Aarnink Winterswijk)

en….
Op 24/03/21 schreef Jurjen K. van der Hoek o.a. journalist NDC
in “Kunst-stukjes”

“Opent deuren die voor mij gesloten blijven”
“Smaakvolle trilogie”
“Spannende avonturenroman”
“Ik hang aan zijn lippen”
“zit op puntje van mijn stoel”
“Interessante geschiedschrijving”
“Boeiende reeks over BajesDorp Veenhuizen”

Hartelijk Dank overigens voor jullie spontane reacties/recensies (red.)

COMPLETE SERIE

Beleef het Veenhuizen van toen, voel de (ont)spanning en geniet van de humor ….
Hierin lees je over het ontstaan van dit vreemde, geheimzinnige dorp dat bijna geheel zelfvoorzienend was, dat geïsoleerd was van de buitenwereld en waar de bewakers zwijgplicht hadden.
Wie zat(en) er? Wat gebeurde er in 200 jaar? De mooiste verhalen en anekdotes dreigden verloren te gaan…. Ze bleven lang onder de pet van de bewakers…..totdat deze Complete Serie van 3 boeken op bajesverhalen.nl/shop uitkwam:

“Bajesverhalen Veenhuizen” (264 blz.)
“De Geheimen van BajesDorp” 1818-2018 (345 blz.)
“Veenhuizen van onder de Pet” (264 blz.)

PROFITEER NU!

Per stuk €24,95 voor €22,95 + € 4,95 verzending
Elke Combi van 2 boeken van €49,90 voor €42,95 + € 4,95 verz.
Hele Serie: 3 boeken van €74,85 voor €59,95 gesigneerd + € 4,95 verz.
ALLEEN OP bajesverhalen.nl/shop!!! Voor vragen, mail de auteur: Clemens van den Brink op cjvdbrink@gmail.com !

(naar een bajesverhaal van een oud-bewaker)

“Een eenmansactie van een beruchte fraudeur in de 80-er jaren, baarde destijds nogal wat opzien in Veenhuizen…..
Het was op een donkere doordeweekse avond in oktober.
Na het avondeten praatten bepaalde groepjes gevangenen in de eetzaal nog even na, voordat ze in hun stalen kooien zouden worden opgesloten voor de nacht.
Eén van hen deed niet mee in de praatgroepen.
Hij had kans gezien om na het eten de zaal ongemerkt te verlaten en via de luchtplaats over de muur en het hekwerk te klimmen.
Het was Ronald W. die ontsnapte aan de aandacht van de bewakers ..…
Hij had zich daarna snel verstopt in een container die dichtbij de gevangenis stond.… Een geniaal idee!
Daar had niemand van de bewaking rekening mee gehouden. Hij was niet, zoals de meeste andere deserteurs, als een kip zonder kop in een richting gelopen. Hij had zich goed voorbereid op zijn vlucht.

Toch hadden de bewakers al snel door, wat er aan de hand was.
Onmiddellijk nadat ze constateerden dat de slaapkooi van W. leeg bleef, werd de GeWa gealarmeerd. Die bezette zoals gebruikelijk in allerijl de kruispunten rondom Veenhuizen.
Toen de posterende GeWa’s tegen middernacht nog geen enkel spoor van W. gevonden hadden, werd de zoekactie afgeblazen en ging iedere GeWA weer onverrichterzake op zijn dienstfiets naar de kazerne. Iedereen vroeg zich af, hoe iemand zonder ook maar één spoor achter te laten, kon verdwijnen!
Zo was het zoeken naar W. voorlopig voorbij, want men dacht dat hij al lang en breed buiten de bewaakte zone was.

volgende schuilplaats

Het was een uur of één ‘s nachts en W. moet er wel op gerekend hebben dat het zoeken naar hem was stopgezet. Alles rondom de gevangenis van Veenhuizen was op dat tijdstip in diepe rust.
W. verliet, zoals later bleek, de container en liep zoveel mogelijk binnendoor achter de huizen langs in de richting van Bergveen.
Hij kende de buurt daar op een prik, want hij had daar op het land gewerkt en in de tuin van een ambtenaar. Hij wist wat hij deed en in de donkere nacht sloop hij naar zijn volgende schuilplaats…

De dagen na zijn ontsnapping vond er door een onderzoeksteam van Justitie de reconstructie plaats van zijn vlucht.
Dat hij tijdelijk in de container had gezeten, kon worden vastgesteld door een speurhond, maar over de vlucht daarna, tastte men nog in het duister.
De vraag rees: Hoe kon iemand zo snel verdwijnen, temeer omdat er op tijd alarm geslagen was. Waarom was er geen spoor van W. te vinden?

Pakketje gevonden

Ongeveer een week na de verdwijning van W. kreeg men duidelijk antwoord op deze vraag en een beter beeld van de toedracht.
Een bewoner op Bergveen vond een pakketje boevenkleren in zijn kippenhok in de achtertuin van zijn woning….
Toen bleek dat dat van W. was, vielen de stukjes van de puzzel in elkaar.
Een medegevangene, die daar tuinman was, had volgens afspraak burgerkleding in het kippenhok verstopt.
W. had dat tevoren goed geregeld. Het hoorde allemaal tot zijn vluchtplan. Daarmee had hij de bewakers letterlijk om de tuin kunnen leiden.

Om een uur of twee ’s nachts had W. zich in het kippenhok omgekleed en zijn boevenkleding voor een spijkerbroek en een shirt verruild.
Zo kon hij ‘gewoon’ en tamelijk onherkenbaar zijn gang gaan, omdat de zoekactie van de GeWa gestaakt was.
Hoewel zijn signalement natuurlijk overal verspreid werd, kon hij nu onopvallend zijn eigen weg bepalen. Hij moest er alleen voor zorgen uit handen van de politie te blijven.
W. verliet het kippenhok als ‘vrije burger’, de kippen luid kakelend achterlatend! En…. Veenhuizen noch de kippen hebben hem ooit terug gezien…..”